 |
| TARİHİ FOTOĞRAF GENCE-1918 (Prof. Dr. İbrahim Yıldırım'a teşekkürle) |
Kafkas İslam ordusu Kurmay heyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti Sıhhiye Nazırlığı kadrosu Gence'de
2. sıra ortada Nuri Paşa (yakası kürklü) Nazır Hudadad Bey (sivil giyimli), soldan ikinci Asaf bey (Kılıç Ali)
EDİTÖR
Mehman Süleymanov
1917 Bolşevik Devrimi üzerine meydana gelen ortamdan istifade eden Ermeniler, başta Bakü ve Karabağ olmak üzere Azerbaycan'ın muhtelif yerlerinde katliamlara girişerek, mümkün olduğunca geniş bir alanı ele geçirmeye çalışırlar. Bu elim faciadan mevcut şartlar altında kendi imkânları ile kurtulamayacaklarını gören Azeriler Osmanlı Türkiyesine acil yardım talebi ile müracaatlarda bulunurlar.
Azeri Türklerinin yok olma tehlikesi karşısında olduğunu anlayan Osmanlı devleti, harbi hazırlıklar için Nuri Paşa komutasında bir askeri heyeti Gence'ye gönderir. 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan Cumhuriyeti kurulur. Durumun aciliyeti ve vahameti üzerine Kafkas İslam Ordusu adı verilen bir ordu bölgeye sevk edilir. Azerbaycanlı unsurların da iştirak ettiği bu ordu ileri harekete geçerek Ağsu, Göyçay, Kürdemir ve Şamahı'da Bolşevik ve Ermeni kuvvetlerini bertaraf ederek, Ağustos başlarında Bakü etrafına ulaşır. İngilizlerin yardıma gelerek Ermenilerle omuz omuza Türklere karşı çarpıştığı, 45 gün devam eden Bakü kuşatması sonucunda Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918 de Bakü’yü kurtarır.
Beş aydan fazla süren ve 1000 civarında Türk asker ve subayının şehit olduğu bu harekât neticesinde Azerbaycan tamamen kurtulur. Başkent Bakü ile beraber Azerbaycan Cumhuriyetinin toprak bütünlüğü temin edilir.
Kafkas Türk İslam ordusunun bu harekâtının siyasi, askeri, içtimai ve diğer neticeleri olmuştur. Ancak onun en önemli neticesi kuşkusuz Azerbaycan Cumhuriyetinin kurulması, sağlamlaşması ve toprak bütünlüğünün temin edilmesidir. Bundan sonra en önemli netice ise Azerbaycan ve Türkiye türkleri arasındaki kardeşlik ve güven duygularının sarsılmaz bir şekilde pekiştirilmesidir.
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve Kafkas İslam Ordusu’nun Azerbaycan’daki kahramanlık destanının 90. yılı münasebeti ile bu hadisenin araştırılması ve milletimize layıkı ile tanıtılması, şehit ve gazilerimize olan vefa borcumuzdur. Aynı zamanda Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ilişkilerin akli, ilmi ve tarihi zemine sağlam bir şekilde oturtulması, ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin sağlıklı olarak devam etmesi açısından bu hadisenin ifade ettiği mananın bilinmesi çok önemlidir. Bu tarihi hadisenin bizlere verdiği dersler doğru okunmalı, birbirimize daima muhtaç olduğumuz unutulmamalıdır.
Kafkas Türk-İslam ordusunun Azerbaycan ve Kafkaslardaki faaliyetlerini kaynaklar, belgeler, hatıralar ve coğrafı güzergâh açısından araştırarak bütün yönleri ile sebep ve sonuçlarını ortaya koymak, böylece Türkiye-Azerbaycan kardeşliğini belgeleyerek, "bir millet" olgusunu güçlendirmek kardeşliğimizin geleceği açısından oldukça önemli ve elzemdir.
Bu düşünce ile Qafqaz Araştırmaları Enstitüsü tarafından başlatılan araştırmada, önce bilim adamlarından oluşturulan bir ekip eserde yer alması gereken konuları tespit etmiş, daha sonra da sahasında uzman Azerbaycanlı ve Türkiyeli ilim adamları tarafından konuların yazdırılması temin edilmiştir.
Eserde; hadisenin başından sonuna kadar kronolojik sisteme göre tertip edilerek Kafkas İslam ordusunun Azerbaycan ve Kafkaslardaki faaliyetlerini tarihi, ictimai-siyasi, kültürel açılardan sebeb ve neticeleri ile ortaya koymaya çalışılmıştır. Konu bilimsel ve objektif olarak incelenmiştir. Bu araştırma ile şu hususlar ortaya çıkmıştır.
- Türkiye-Azerbaycan kardeşliğini tarihin şahitliğinde belgelemek; İki ülke halklarının kardeşlik temellerini göstermek;
- Azerbaycan ve Türkiye türklerinin "Bir millet" olduğu anlayışını güçlendirmek;
- Türk milletinin kahramanlığını ve fedakarlığını ortaya koymak.
- Azerbaycan türklerinin Türkiye türklerine olan güven ve inancını göstermek;
- Türk halkının Azerbaycan halkı ve devleti için yaptığı fedakârlıkları belgelemek; Bu fedakârlıkların sebeplerini açıklamak;
- Azerbaycan uğrunda canını ve kanını vermiş şehit ve gazilerimizi yad etmek;
- Tarihten dersler çıkartarak gelecekte yapılacak işler için doğru kararlar almaya yardımcı olmak;
- Tarihi gerçekleri ortaya çıkarmak; bu konuda geçmişte Sovyet yönetimince uydurulan yalan ve iftiralara cevap vermek.
Şüphesiz bu konu ile alakalı yapacak daha çok şey vardır ve çalışmalar bundan sonra da devam edecektir. Bu değerli eserin meydana gelmesinde büyük bir titizlik ve özveri ile çalışan, Azerbaycan-Türkiye ortak kültürüne gönül vermiş değerli bilim adamı Dr. Mehmet Rıhtım'ı ve çalışma arkadaşlarını tebrik ederim.
Qafqaz Üniversitesi Rektörü
28.05.2008
Bakü
Bu yorum yazar tarafından silindi.
YanıtlaSilBu yorum yazar tarafından silindi.
YanıtlaSil