25 Eylül 2011 Pazar
19 Haziran 2011 Pazar
5 Haziran 2011 Pazar
MÖVLANA İSMAİL SİRACƏDDİN ŞİRVANİ
 |
| Adiloğlu Nəşriyyat, Bakı - 2003 GİRİŞ Mehmet Rıhtım Fariz Halilli Azerbaycan’da yetişen tarihi mütefekkir şehsiyetlerin hayatını, eserlerini ve fikirlerini araştırmak, Azerbaycanın medeniyet köklerinin tarihine ışık tutmak ve yetişen nesillere öğretmek önemli milli vazifelerden biridir. Azerbaycan halkının geleceğe daha inançla yürümesi geçmişin doğru ve tarafsız öğretilmesi ile mümkünkür. Sovyet rejiminin hakim olduğu devirde Azerbaycan tarihinin ve tarihi şahsiyetlerinin araştırılması malum ideolojik sebeplerden sınırlı olmuşdur. Bundan dolayı tarihimizi ve bir çok tarihi şahsiyeti tam ve doğru olarak öğrenemediğimiz gibi birçoğunu da unutmuşuz. Azerbaycan’da yetiştirdiği telebeleri ve devamcıları bütün Kafkas coğrafyasında Rus işgaline karşı mücadelenin sembolü olan, Rusların deyimi ile Müridizm akımının başlangıcını hazırlayan Kürdemirli Mevlana İsmail Siraceddin Şirvani, çok önemli tarihi ve tasavvufi bir şahsiyettir. 1782'de Kürdemirde doğmuştur. ilk tahsilini Şamahı’da almış daha sonra Osmanlı ülkesine giderek Erzincan ve Tokatta medrese tahsili almıştır. Daha sonra Bağdat’a gitmiş ve burada Yahya el Mervezi, Muhammed b. Adem gibi mühim alimlerden ders görerek tahsilini tamamlamıştır. Bir müddet Burdur’da da kalan İsmail Efendi Şamahı’ya dönerek, burada yedi yıl müddetle şer’i ilimlerin tedrisi ile meşgul olmuştur. İsmayıl Şirvani ilim öğrenmek üçün bu say ve seyahatlerinden sonra onu manevi ilmlerde yetiştirecek bir kâmil mürşit aramıştır. Zamanın en meşhur velilerinden, feyz membaı Abdullah ed-Dehlevi hazretlerine talebe olmak için Hindistan’a gitmeyi kararlaştırıp yola çıkar. Bir kaç ay İstanbul’da kalan İsmail Şirvani piyade yola düşerek Basraya kadar gider. Burada iken Abdullah ed-Dehlevi’den aldığı manevi işaret ile Bağdad’a, Mevlana Halid’in dergahına giderek onun tedris halkasına katılır. 1813-17 arasında Mevlana Halid’in hizmetinde tahsilini tamamlayarak halkı irşat etmek için icazetname alarak Azerbaycan’a gelir. Kürdemirdeki medresesinde verdiği ilim ve irfan derslerinin şöhreti kısa zamanda bütün Kafkazda yayılmış, birçok insan onun yanına gelerek ders almışlardır. İsmail efendinin talebeleri arasında Has Muhammed Şirvani, Muhammed Yaragi, Cemaleddin Gazi Kumuki, gibi mühim şahsiyetler vardır. İsmail efendinin başlattığı bu ilmi faaliyet kısa zamanda bütün Kafkasda hızla yayılarak daha sonraları İmam Şamilin şahsında bayraklaşan bağımsızlık (müridizm) hareketini netice vermiştir. İsmail efendinin faaliyetleri İstilacı Rus hâkimiyetinin Kafkas halklarını bölüp parçalamak siyasetleri için tehlike oluşturmaya başladığı için derhal tedbir almak yoluna giderek evvela yakın müritlerini tutuklayıp sürgün etmeye başlamışlardır. İsmail efendinin nüfuzundan korkan Rus hakimiyeti bir yandan da onu tazyike başlamış Şirvanı terk etmesini istemişlerdir. Tazyiklerin neticesinde o, doğma yurdu Azerbaycan’ı terk ederek önce Ahıska’ya daha sonrada Anadolu’ya hicret etmiştir. Bir müddet Sivas’ta yerleşen İsmail Efendi daha sonra Amasya’ya giderek burada faaliyetlerini devam ettirmiştir. O hizmetleri ile Halk ve Osmanlı idaresi tarafından sevilen ve sayılan bir mürşid olarak ömrünü tamamlamıştır.(18 Ağustos 1848) |
Mevlana İsmail’in heyatının ve şahsiyetinin araştırılması Azerbaycan medeniyyet tarihi açısından ehemmiyetli olduğu gibi Türkiye ile Azerbaycan alakalarının tarihi geçmişinin bilinmesi açısından da önemlidir.
kitapta İsmail Şirvani'nin hayatı, faaliyetleri, yetiştirdiği önemli talebeleri hakkında bilgiler verilmektedir.
kitapta İsmail Şirvani'nin hayatı, faaliyetleri, yetiştirdiği önemli talebeleri hakkında bilgiler verilmektedir.
 |
| Kürdemirli İsmail Şirvani'nin Kabri - Amasya |
4 Haziran 2011 Cumartesi
SEYİD YƏHYA ƏŞ-ŞİRVANİ ƏL BAKUVİ VƏ ŞƏFA ƏL ESRAR (SUFİLİYİN SİRLƏRİ) ADLI ƏSƏRİ
 |
| SEYİD YƏHYA ƏŞ-ŞİRVANİ ƏL BAKUVİ VƏ ŞƏFA ƏL ESRAR (SUFİLİYİN SİRLƏRİ) ADLI ƏSƏRİ Elm Neşriyat Bakı-2010 (Azerbaycan Türkçesinde) |
Hicri təqvimin başlangıcından on səkkiz il sonra (739-cu ildə) İslam mədəniyeti ilə tanış olan Azerbaycan halqı, bu dinin yüksək dəğərlərini az bir müddət içində müşahədə ətmiş və bu medeniyet dairesinə öz istəğiylə gönüllü olaraq girmiştir. İslam dini Azərbaycanda böyük inkişaf göstermiş və bu mədəniyyət sahasında büyük şahsiyyətlər yətiştirərək insanliq içün dəğərli əsərlər məydana gətirmişdir. XX –ci əsrə kadar dəvam ədən bu sürəctə Zəncanlı, Həmədanlı, Sührəvərdli, Təbrizli, Maragalı, Ərdəbilli, Əbhərli, Şəbüstərli, Bərdəli, Nahcuvanlı, Gəncəli, Qarabağlı, Şəkili, Lənkəranlı, Astaralı, Bakılı, Dərbəndli, Tiflisli, Qazaqlı, Qubalı, Qəbələli...vd. birçok müsəlman dövlət hadimi, alim, ədib, həkim, sənətkar və sufi yətişmişdir.
Türk-İslam tefekkür hayatına önemli bir zenginlik ve derinlik kazandıran tasavvuf hareketler, Orta Asya-Horasan bölgesi yanında, önemli ölçüde Azerbaycan’dan beslenmiştir. Azerbaycan tasavvufu felsefe, edebiyat, sanat, tarih ve diğer açılardan çok bereketli bir geçmişe sahiptir. IX-X –cu əsirlərdə başlayan sufi cərəyanları Azərbaycan tarix və mədəniyyətində müsbət yöndə böyük təsirə malik olmuşdur. Azərbaycan sufiliyinin fəlsəfi-fikri yapısı, tarixi inkişaf səyri və mahiyətini tam olaraq öyrənmədən Azərbaycan tarixini, mədəniyyətini, edəbiyyatını, fəlsəfəsini, sənətini, məmarisini, folklorünü, dini tarixini və daha birçok səhalarını tam olaraq anlamaq mümkün olmayacaqdır.
31 Mayıs 2011 Salı
SEYYİD YAHYA BAKUVİ VE HALVETİLİK
 |
| Qısmet Matbaası, Bakı, 2005 (Azerbaycan Türkçesinde) |
ESER HAKKINDA KISA BİR DEĞERLENDİRME
Azerbaycan tasavvuf tarihinin en önemli şahsiyeti, Türk tasavvufunun en etkili mürşidi, Halvetiyye sufi mektebinin ikinci kurucusu (pir-i sani) Seyyid Yahya eş-Şirvani el-Bakuvi, XIV. asrın sonlarında Şamahı’da doğdu. İyi bir medrese tahsili yanında şeyh Sadreddin’den tasavvufi terbiye görerek kamil bir şeyh olarak yetişti. Mürşidinin vefatı üzerine Bakü’ye gelerek Şirvanşah Halilullah’ın desteği ile burada saray yakınında dergahını kurdu. 1464’de vefat edinceye kadar yetiştirdiği binlerce mürid ile Azerbaycan, İran ve Anadolu’nun manevi dünyasının mimarı oldu. Müridlerinin tasavvufun yanında ilmi sahada da yetkin ve tesirli şahsiyetler olması tarikatın İslam dünyasında geniş şekilde yayılmasına sebep oldu.
Seyyid Yahya Bakuvi tarikatını sadece halifeleri vasıtasıyla yaymakla kalmadı. Aynı zamanda yazdığı eserlerle Halvetiyye’nin prensiplerini ve felsefesini de ortaya koydu. Bu sebepten tarikatın düşünce sistemi ve ilk usulleri günümüze kadar gelebilmiştir. “Bu fakir, birçok kimse sorup, birçok tefsirler okudum.” diye ifade ettiği gibi; tefsir, hadis, kelam, fıkıh ve tasavvuf ilimlerine vukufiyeti ve derin bilgi sahibi olduğu eserlerinde açıkça görülmektedir.
Seyyid Yahya, tamamı tasavvufi meselelerden bahseden nazım ve nesir yirmi civarında eser yazmıştır. Bunların büyük bir kısmı günümüze kadar gelmiştir. Nesir eserlerini Arapça, Farsça ve Türkçe, Nazım eserlerini ise Farsça kaleme almıştır. Bu lisanda yazdığı şiirlerinde “Seyyid” mahlasını kullanmıştır.
28 Mayıs 2011 Cumartesi
AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURYİYƏTİ VƏ QAFQAZ İSLAM ORDUSU
 |
| TARİHİ FOTOĞRAF GENCE-1918 (Prof. Dr. İbrahim Yıldırım'a teşekkürle) |
Kafkas İslam ordusu Kurmay heyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti Sıhhiye Nazırlığı kadrosu Gence'de
2. sıra ortada Nuri Paşa (yakası kürklü) Nazır Hudadad Bey (sivil giyimli), soldan ikinci Asaf bey (Kılıç Ali)
EDİTÖR
Mehman Süleymanov
1917 Bolşevik Devrimi üzerine meydana gelen ortamdan istifade eden Ermeniler, başta Bakü ve Karabağ olmak üzere Azerbaycan'ın muhtelif yerlerinde katliamlara girişerek, mümkün olduğunca geniş bir alanı ele geçirmeye çalışırlar. Bu elim faciadan mevcut şartlar altında kendi imkânları ile kurtulamayacaklarını gören Azeriler Osmanlı Türkiyesine acil yardım talebi ile müracaatlarda bulunurlar.
Azeri Türklerinin yok olma tehlikesi karşısında olduğunu anlayan Osmanlı devleti, harbi hazırlıklar için Nuri Paşa komutasında bir askeri heyeti Gence'ye gönderir. 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan Cumhuriyeti kurulur. Durumun aciliyeti ve vahameti üzerine Kafkas İslam Ordusu adı verilen bir ordu bölgeye sevk edilir. Azerbaycanlı unsurların da iştirak ettiği bu ordu ileri harekete geçerek Ağsu, Göyçay, Kürdemir ve Şamahı'da Bolşevik ve Ermeni kuvvetlerini bertaraf ederek, Ağustos başlarında Bakü etrafına ulaşır. İngilizlerin yardıma gelerek Ermenilerle omuz omuza Türklere karşı çarpıştığı, 45 gün devam eden Bakü kuşatması sonucunda Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918 de Bakü’yü kurtarır.
Beş aydan fazla süren ve 1000 civarında Türk asker ve subayının şehit olduğu bu harekât neticesinde Azerbaycan tamamen kurtulur. Başkent Bakü ile beraber Azerbaycan Cumhuriyetinin toprak bütünlüğü temin edilir.
22 Mayıs 2011 Pazar
SEYYİD YAHYA ŞİRVANİ, ŞİFAÜ'L-ESRAR-SUFİ YOLUNUN SIRLARI
ÖNSÖZ
Türk tasavvuf kültürüne kaynaklık ettiği bilinen bölgeler, Bağdat-Şam ve Türkistan-Horasan sahası olmuştur. Ancak, gerek Selçuklu, gerekse Osmanlı dönemlerinde, bu bölgeler kadar tesirli olan üçüncü bir saha daha vardır ki bu bölge, tasavvuf tarihi araştırmacıları tarafından yeterince fark edilmemiştir. Zahidiyye, Safeviyye ve Halvetiyye tarikatlarının doğup geliştiği bu bölge, Azerbaycan sahasıdır. Ahilik, Hurufilik, İşrakilik, Alevilik gibi mistik cereyanlar da Anadolu’ya genellikle bu bölgeden intikal etmiştir. Kültürümüze tesirleri açısından değerlendirildiğinde bölgenin, diğerlerinden daha ileride olduğu tartışılmaz bir gerçek olarak görülecektir.
XII. asırda, Sühreverdî-Ebherî mekteblerinin devamı olarak Bağdat-Şam hattında doğan, Abdülkahir Sühreverdi, Kutbeddin Ebheri, Rükneddin Sincasi, Şihabüddin Tebrizi, Seyyid Cemaleddin Ezheri gibi hepsi de birer Azerbaycanlı olan silsile büyükleri ile XIV. Asır başlarında Aras nehrini geçerek Penser’e, oradan İbrahim Zahid Gilani ile Lenkeran yakınlarına yerleşen bu mubarek silsile, Zahidiyye tarikatı adıyla iki büyük tarikatın doğmasına vesile oldu. Halvetiyye ve Safeviyye olarak adlandırılan bu tarikatlar tasavvuf dünyamızda yerini alırken, kültür, sosyal ve siyasi tarihimizi derinden etkileyecek ve tesirleri gönümüze kadar devam edecek sonuçlar doğurdu.
İlk olarak Pir Ömer Halvetî tarafından tesis edilen Halvetiyye tarikatı, asıl gelişimini, tarikatın ikinci kurucusu ve en büyük piri Seyyid Yahya Şirvanî ile gerçekleştirdi. XV-XX. asırlar arasında kırktan fazla şube ve kolu ile Osmanlı coğrafyasının her tarafında yayılacak olan bu büyük tasavvuf mektebinin ilk merkezi Bakü idi. XV. asır ortalarında Anadolu’dan akın akın Seyyid Yahya’nın hankâhına gelen hakikat âşıkları, buradan aldıkları ilim ve irfanı, yeni bir Yesevî ruhu ile Anadolu’ya taşıdılar. Osmanlı’nın yükselişi ile birlikte Balkanlar, Ortadoğu, Arab Yarımadası, Afrika, Kırım, Kafkasya, Hindistan gibi coğrafyalarda yayarak İslam dünyasının ihtiyacı olan manevi enerji merkezlerini inşa ettiler.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)